geplaatst op 1 oktober, 2025
“Of ik meteen kon komen?”, whatsappte Dr. Anthony Collins1 me. “Give me 10 minutes”, whatsappte ik terug. In geen tijd had ik een ‘boda boda’ (brommertaxi) gefikst die me voor 2000 Tanzaniaanse Shilling naar het Jane Goodall Institute (JGI) in Kigoma bracht. Steve Lihedule, de videographer van het JGI, stond er me op te wachten. Ik had hem de chimpanseefoto’s beloofd die ik de afgelopen week in Gombe had gemaakt. “Kom even mee”, zei hij, “Dr. Anthony wil je nog spreken”. Steve nam me mee naar een bescheiden huis gelegen binnen de compound van het JGI. Voor de deur stond het vol schoenen. Hier zou duidelijk niemand met vuile voeten binnen geraken. Dr. Anthony zwaaide de deur open. “Heb je al geluncht?”, vroeg hij. Dat had ik nog niet, ik was bij aankomst in Kigoma immers onmiddellijk achterop de boda boda gesprongen. “Kom binnen, we zijn net begonnen, eet even met ons mee”. Schoenen uit dus en binnen… in wat de living van Jane Goodall2 bleek te zijn! Want daar zat ze, recht voor me in de zetel, met een bord op haar schoot, vergezeld van haar kleinkinderen Merlin en Angel en haar zoon Grub van Lawick. Stond ik daar op kousenvoeten, oog in oog met een levende legende…
Als kleine jongen bracht ik vele weekenden al dieren schetsend door in dierenpark Plankendael. Ik bladerde urenlang in dierenboeken en verslond elke natuurdocumentaire die de BRT op het scherm bracht: van de duikfilms van Jean-Jacques Cousteau tot de Afrika-documentaires van Hugo van Lawick3. Het behangpapier in mijn kamer bestond uit safari-taferelen, ik stuurde dierentekeningen per post op naar Marc Sleen en ging in de vakanties met mijn moeder mee naar haar werk om er de dag bij de chimpansees in de kelder van het ‘instituut’ door te brengen (dat de arme beestjes daar zaten om vaccins op uit te testen drong toen nog niet helemaal door). En uiteraard kende ik Jane Goodall. En daar zat ze me nu dus met pretoogjes aan te kijken, benieuwd naar mijn reactie. Ik was – zacht uitgedrukt – een beetje van mijn melk.
Wat volgde was een uiterst gezellige en ontspannen familielunch tijdens dewelke er ‘slechts’ de helft van de tijd over chimpansees werd gesproken. De resterende helft ging over Jane’s waanzinnig drukke agenda, de ‘staat’ van Afrika, Gaza en het feit dat Grub, ondanks dat hij ertussen opgroeide, niet geïnteresseerd is in apen. Als hij als kleine jongen bavianen op hem zag afkomen, sprong hij in het Tanganyikameer. Vandaag de dag is zijn hobby vissen.
Jane was enkele dagen voor mij vanuit Gombe National Park4 teruggekeerd naar Kigoma. Wanneer ze in Gombe is, maakt ze nog dagelijks wandelingen door het woud. Alleen, met slechts een koffie en een toast achter de kiezen en zonder te zeggen naar waar ze gaat en wanneer ze terug zal zijn. Ze is 91. ‘Chimp tracken’ lukt echter niet meer. Als ze chimpansees ziet, dan is het bij toeval, wanneer ze afdalen naar het Tanganyikameer en voorbij haar huisje passeren. “Maar meestal ga ik zelfs dan niet kijken”, zegt ze, “want er zijn bijna altijd wel toeristen die, zodra ze me zien, mij fotograferen in plaats van de chimps.”. Dat wil ze niet. Gombe is immers de enige plek op aarde waar de legende Jane Goodall enkele dagen per jaar de Jane van weleer kan zijn, ver weg van de aandacht. “Of ze dan misschien enkele recente chimp foto’s wilde zien dan?”, vroeg ik. “Yes, I would like that very much” antwoordde ze zacht. Ze schoof een beetje op om naast haar in de zetel plaats te maken voor me. En daar zaten we dan, gezellig over mijn laptop gebogen naar chimpansees te kijken.
Enkele herkende ze nog. Gremlin5 bijvoorbeeld die in 1970 geboren werd, en haar dochters Gloria en Glitter. Van andere chimpansees kende ze alleen de namen, want die geeft ze na al die jaren nog steeds zelf. Naar sommige foto’s keek ze alleen maar, met een glimlach om de mond. Bij andere foto’s gaf ze uitgebreid commentaar. Een beetje een onwezenlijk situatie toch waarin ik verzeild was…
Gremlin: Geboren in 1970 en dochter van matriarch ‘Melissa’. Op 55-jarige leeftijd geldt ze nu zelf als de absolute matriarch van de Kasakela groep. Ze bracht talrijke nakomelingen voort, waaronder de tweeling Golden en Glitter. Gremlin is de favoriete chimpansee van dr. Jane Goodall.
Anderhalf uur later namen we afscheid, na nog snel samen een foto te hebben genomen in de tuin (zie bovenaan). Dr. Anthony deed me uitgeleide. Nog een beetje ‘van de wereld’, excuseerde ik me om zo ongelegen binnengevallen te zijn. Want in mijn hoofd kwam ik nog steeds gewoon foto’s bezorgen en was ik al stommelings in een ander scenario terechtgekomen. “Het was niet ongelegen”, zei dr. Anthony “Jane had me gevraagd je uit te nodigen voor de lunch”. Vervolgens regelde hij me een boda boda en zweefde ik ergens tussen hemel en aarde terug naar mijn hotelkamer in Kigoma. Met een verhaal dat niemand zou geloven en nog 10 minuten over om mijn bagage te pakken voor de vlucht van Kigoma naar Dar Es Salaam.
Dat het een echte lunchinvitatie was geweest zou pas helemaal tot me doordringen wanneer ik een uur later in de wachtzaal van de zweterige luchthaven van Kigoma de brief las die Jane voor me geschreven had: “Dear Steven, When you read this, we shall have met.” Het was echt gebeurd…
Wil je zelf graag een bezoek brengen aan Gombe National Park? Dat kan! Bekijk onze nieuwe reis: ‘Jane Goodall’s chimpansees’
- Dr. Anthony Collins: Schot van geboorte, managing director van het Jane Goodall Institute en hoofd van het Baboon Research Center in Gombe. Sinds 1970 leeft hij nagenoeg permanent in Gombe National Park en leidt hij er het onderzoek naar bavianen. Rechterhand en goede vriend van Jane Goodall en bovenal een bijzonder aangename en boeiende persoonlijkheid. ↩︎
- Dr. Jane Goodall: Antropologe en biologe, gespecialiseerd in ethologie en
primatologie. Geboren in 1934 in Engeland en het bekendst omwille van haar
baanbrekend onderzoek naar chimpansees in Gombe Stream National Park, dat van
start ging in 1960 loopt tot op heden. Ze is de oprichtster van het Jane
Goodall Institute en het jongerenprogramma Roots & Shoots en een levende
legende. ↩︎ - Hugo van Lawick: Geboren in 1937 en voormalige echtgenoot van Jane Goodall. Ze hadden samen een zoon: Grub. Hugo (overleden in 2002) was cineast en maakte baanbrekende documentaires over wildlife in Afrika (vooral Tanzania). Samen met Jane maakte hij de documentaire ‘In the shadow of Man’, de eerste volwaardige documentaire over het leven en gedrag van wilde chimpansees. ↩︎
- Gombe National Park: Voorheen bekend als ‘Gombe Stream National Park’ en als nationaal park erkend in 1968 (acht jaar na de start van Jane Goodall’s onderzoeksproject in Gombe). Het park ligt aan de oostkust van het Tanganyika Meer en is enkel bereikbaar met de boot. Het is een prachtige off the beaten track bestemming met uitstekende chimpansee sightings. ↩︎
- Gremlin: Geboren in 1970 en dochter van matriarch ‘Melissa’. Op 55-jarige leeftijd geldt ze nu zelf als de absolute matriarch van de Kasakela groep. Ze bracht talrijke nakomelingen voort, waaronder de tweeling Golden en Glitter. Gremlin is de favoriete chimpansee van dr. Jane Goodall. ↩︎
Auteur: Steven Andries, wildlife/Afrika specialist.
Volg onze sociale media voor meer inspiratie
